عام مجموعیلفظ مفید شمول حکم نسبت به افراد موضوع، به صورت مجموعی را عام مجموعی می‌گویند. ۱ - تعریفعام مجموعی، لفظ عامی‌است که مجموع افراد آن به یک باره موضوع حکم قرار می‌گیرد؛ یعنی حکم بر همه افراد به صورت مجموع و با هم بار می‌شود؛ به بیان دیگر، مجموع بما هو مجموع در حکم یک مجموعه واحد می‌باشد که امتثال آنها با هم و در یک زمان، مطلوب مولا است، مانند این که گفته شود به همه امامان معصوم ( ع ) ایمان بیاور، زیرا اگر کسی به یازده امام ایمان آورد اما امام دوازدهم را به امامت قبول نداشته باشد همانند کسی است که منکر امامت همه ائمه ( ع ) شده است. ۲ - فرق میان عام مجموعی و عام استغراقیفرق میان عام مجموعی و عام استغراقی این است که در عام مجموعی، یک حکم بیشتر نیست و آن نیز به مجموع افراد به لحاظ این که همگی یک واحد را تشکیل می‌دهند تعلق گرفته و به همین دلیل، دارای یک موافقت و یک مخالفت است، اما در عام استغراقی، نسبت به هر فردی حکم مستقلی وجود دارد و هر حکمی نیز یک موافقت و یک مخالفت دارد. [۱]
فاضل لنکرانی، محمد، سیری کامل دراصول فقه، ج۷، ص۵۴۰.
[۲]
فاضل لنکرانی، محمد، ایضاح الکفایة، ج۳، ص۳۵۵.
[۴]
مشکینی، علی، تحریر المعالم، ص۱۰۱.
[۵]
ولایی، عیسی، فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول، ص۲۴۲.
[۷]
فاضل لنکرانی، محمد، سیری کامل دراصول فقه، ج۷، ص۶۰۷-۶۰۸.
[۹]
آخوند خراسانی، محمد کاظم بن حسین، کفایة الاصول، ص۲۵۳.
۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، برگرفته از مقاله «عام مجموعی». |